از علامتهای اصلی عقلانیت در انسان (1)

شنبه, ۴ شهریور ۱۳۹۶، ۰۸:۳۴ ق.ظ

از علامتهای اصلی عقلانیت در انسان (1)

راستش چند وقتیه که مسئله مهمی در ذهنم تردد میکنه...

هنوز راه نوشتنش رو پیدا نکردم...

لذا ساکت موندم... به نظرم رسید ابتدا طرح سوال کنم... حالا یا مخاطبان محترم پاسخ میدن... یا روش فکر میکنن و پاسخش رو پیش خودشون نگه میدارن...

خود این اندیشیدن به نظرم بهترین زمینه برای نوشتن اصل مطلب هست...

معمولا رسم و مرام ما بر اینه که برای اثبات وجود حقیقتی ، دنبال علائم و نمود و تجلیات اون حقیقت میگردیم...

خب خیلی هم رسم خوبی هست... این هم یکی از راههای منطقی برای رسیدن به اثبات وجود یک حقیقت هست...

مثلا من ادعا میکنم من انسان عاقلی هستم... کاری به باور دیگران در مورد خودم ندارم...

اما برای خودم چطور اثبات بشه که من واقعا عاقل هستم یا نه؟

علائم و نمود و یا تجلی عقل در انسان چیه؟

دوستان تا حالا روی این فکر کردید؟

من در پی اثبات عاقل بودن خودمون برای دیگران نیستم...

خودمون اگر بخوایم بفهمیم عاقل هستیم یا نه، به چه علائمی استناد میکنیم؟

من خودم که اصرار دارم بگم سخنور بودن اصلا نشانه خوبی برای عقلانیت نیست... هر چند انسان عاقل میتونه سخنور هم باشه

سخنور بودن خیلی از مصادیق رو شامل میشه... مثلا کسی که خیلی خوب میتونه منطق و فلسفه و عرفان رو تدریس کنه ممکنه انسان عاقلی هم نباشه... این یکی از مصادیق سخنوری هست به نظرم...

یا کسی که مفسر قرآن خوبی هست ممکنه انسان عاقلی نباشه این هم یکی از مصادیق سخنوری هست...

اصلا مثل این میمونه که بگیم داشتن تصدیق از علائم اصلی راننده خوب بودن هست... خب اونوقت یکی بیاد یک دوجین اشخاص دارای تصدیق رو نام ببره که وقتی پشت فرمون نشستن ... خدا رحم کنه... :)

مثلا خود من به برکت دوستان و اساتید اهل فضلی و تحقیقی که داشتم میتونم خیلی خوب از ملاصدرا و حتی امثال ابن عربی که خیلی ها به خونش تشنه هستن دفاع کنم و اونها رو از شیعیان ناب دوران آخر الزمان معرفی کنم... اما خودم رو عاقل نمیدونم...

خیلی از این چیزایی که من میتونم از فلسفه و عرفان براتون بگم به یه آلزایمر بنده...

راستی فکر کنیم... علامتهای اصلی انسان عاقل چیه؟

خوشحال میشم اگر نظری در این باب داشتید بخونم... اگر هم اهل نظر دادن نبودید روش فکر کنید...

۹۶/۰۶/۰۴

ن. .ا

۰۴ شهریور ۹۶ ، ۱۱:۲۳

س _ پور اسد

سلام عموجان یا شایدهم پدرجان ... غرض از ✔ عرض ارادت - رویت پست-اعلام حضور و ..... می باشد که اجمالا در این ✔ معروف تخلیص شده ... ممنون که با مطایبه ای ظریف خنده ایی بر لب مغموم ما آوردی و تشکر بابت پستی که انسان را به تفکر و تعالی که هدف خلقت بشر است ؛ وا می دارد .... من هم در باره این مبحث فکر می کنم .... زنده باشی و همیشه پرسشگر و متفکر.... یا حق

۰۴ شهریور ۹۶ ، ۱۶:۰۰

گم نام

خیلی سخته در این مورد صحبت کردن
اینی که میگم رو مطمئن نیستم ولی دوست دارم روش بحث بشه
شاید بشه گفت انسان عاقل انسانیه که قاطعانه تصمیم میگیره و انتخاب میکنه چون برای هر تصمیم و انتخابش دلایل محکمی داره

۰۴ شهریور ۹۶ ، ۱۶:۴۲

آب‌گینه موسوی

خب به‌گمانم اگر عقلانیّت را با گفتمانِ دین تعریف کنیم، هرکه مؤمن‌تر باشد، عاقل‌تر است. به‌نظرم، علامتِ اصلیِ انسانِ معقول، تقوا و ایمانش است.

خدمتِ حضرات، پدرِ گرامی را دعا و یاد کردم. بهتر هستند؟

۰۴ شهریور ۹۶ ، ۱۷:۱۳

علیکم السّلام؛

سپاس و اِن‌شاءللّه.

خواهش می‌کنم. الحمدللّه کما هو أهلُه! اِن‌شاءللّه که با موفّقیّت و عافیتِ کامل!

بله؛ متوجّه شدم.

فکر می‌کنم ولی الآن به ذهنم آمد که معصوم می‌فرماید: مؤمن کیّس و زرنگ است. شاید سیاست و اهلِ تمیز بودن یکی از ویژگی‌های مهم باشد.

۰۴ شهریور ۹۶ ، ۱۸:۵۴

.. مَروه ..

سلام
شاید یکی از ویژگی های عاقلان موقعیت شناسی باشه...
نمیدودم دقیقا تعریف عاقل چیه ولی فکر میکنم زمان شناسی و موقعیت سنجی نشانه ی عاقل بودنه

۰۴ شهریور ۹۶ ، ۲۰:۱۸

فاطمه سین

بنظرم برای اثبات عاقل بودن به این نگاه می کنیم که چقدر نسبت به علمی که تا حالا کسب کردیم عامل بودیم .

۰۵ شهریور ۹۶ ، ۱۳:۲۸

رهرو ...

سلام علیکم
پیرو نظر خانم آب‌گینه

شخصی از امام صادق - علیه السلام - پرسید عقل چیست ؟ فرمودند: چیزی است که به وسیله آن خدا پرستش شود و بهشت بدست آید.

آن شخص می‌گوید: پرسیدم پس آنچه معاویه داشت چه بود ؟ فرمودند: آن نیرنگ است ، آن شیطنت است ، آن نمایش عقل را دارد ، ولی عقل نیست.

متن حدیث:

قال رجل له - علیه السلام - ما العقل ؟ قال : ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان . قال : قلت : فالذی کان فی معاویة ؟ فقال : تلک النکراء ، تلک الشیطنة ، وهی شبیهة بالعقل ، و لیست بالعقل.
"اصول کافی ، ج 1 ، ص 11"

عقل ویژه اهل ایمان است. غیر مؤمنین می توانند تفکر کنند اما تعقل خیر. تفکر و تعقل دو مقوله جداست.
العقل عقّال. به تعبیر برخی حکما همانند عقال که به زانوی شتر زده می‌شود تا او را مهار کند، عقل هم به فکر انسان مؤمن مهار می‌زند تا در حیطه حدود الهی باقی بماند.

۰۵ شهریور ۹۶ ، ۱۴:۳۱

◼اجمالا بنده با دیدگاه شما که فرمودید عقل رو به وهم و خیال می آورد و بالعکس، موافق نیستم. چون عقل انقلاب ندارد، این قلب هست که انقلاب دارد و به جهت حق یا باطل رو می‌کند. جهت عقل صرفا حق هست.
تصور بنده این هست که درک شما از عقل نوعی بستر هست که وهم و خیال و تفکر و... بر آن سوار می‌شود و یا نزول و صعود پیدا می کنند.
اما چیزی که بنده از عقل دریافتم بستر نیست، بلکه مرتبه است٬ مرتبه ای از فرآیند اندیشیدن. ابتدا وهم، سپس خیال٬ فکر٬ تذکر و لُب که بالاترین مرتبه از مراحل کسب معرفت و اندیشه است.

◼بابت اشاره به آیه ۶۷ سوره مائده متشکرم. ان‌شاءالله به تفسیر علامه ذیل این آیه مراجعه می کنم.

◼در مورد روایت العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان٬ می‌توانیم این استنباط را هم داشته باشیم که انسان عاقل در دایره عبودیت خداوند قرار دارد و کسانی که عبد نیستند فاقد عقلند.

۰۵ شهریور ۹۶ ، ۱۴:۵۹

مثال بستر، نزدیک‌ترین مثالی بود که به نظرم رسید.
مسئله پیچیده‌تر شد با مثالهایی که زدید از نسبت معنا با صورت معنا با حد و بی حد. به نظر فهم این دو از فهم عقل سخت‌تر هست.
علاوه بر آن نسبت‌ها متوجه این عبارت شما هم نشدم: »احتمال هم میدم ریشه اختلاف ما در تفاوت درک و تلقی مون از حقیقت توحید باشه...«

۰۵ شهریور ۹۶ ، ۱۵:۱۴

این روایت هم در تکمیل روایات قبلی:
مَنْ کَانَ عَاقِلاً کَانَ لَهُ دِینٌ وَ مَنْ کَانَ لَهُ دِینٌ دَخَلَ‏ اَلْجَنَّةَ
امام صادق ع فرمود: هر که عاقل است دین دارد و هر که دین دارد بهشت مى‏‌رود.
اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۱ صفحه : ۳۵

۰۵ شهریور ۹۶ ، ۱۹:۱۰

◼منظور بنده از مراتب و مراحل، مراحل تکاملی بود. نوعی صیرورت در اندیشه که کامل، جامع و عمیق می شود.
یعنی کسی که عاقل هست ویژگی مراتب قبل را دارد. یا اولی الباب هم واجد مراتب قبل هستند و این سیر را طی کردند.
اما کسی که در مرحله وهم و خیال هست متفکر نیست. برای تفکر باید از وهم و خیال عبور کرد. به همین ترتیب برای رسیدن به مراتب دیگر.

◼«من معتقدم وهم و خیال از تجلیات عقل هست... ظهور عقل در عالم ماده ، وهم و خیال هست...»
این جمله شمارا نمی توانم بپذیرم به دلیل همان اختلافی که شما هم اشاره کردید و دلایلی که عرض کردم. از سیاق آیات و روایات هم چنین دریافتی نداشتم. زیرا اگر وهم و خیال از تجلیات عقل باشد مخالف تعبیر قرآن کریم در عبارت اکثرهم لا یعقلون هست. چون اکثریت واجد وهم و خیال هستند. و با تعبیر شما اگر وهم و خیال از تجلیات عقل هست پس اکثریت هم صاحب عقلند فقط بروز عقل در آن ها متفاوت است.

◼در مورد مثالی که برای نسبت زدید٬ نسبت میان وهم و عقل و عوالم مختلف، مثال خوبی است اما قیاس صحیحی نیست. گرچه شما قیاس هم نکردید.
چون همان گونه که در بالا گفتم٬ وهم تا لب نسبت متکامل با یکدیگر دارند، اما شاید نتوانیم برای عوالم مختلف چنین نسبتی قائل باشیم.

۰۵ شهریور ۹۶ ، ۱۹:۳۵

«من معتقدم وهم و خیال از تجلیات عقل هست... ظهور عقل در عالم ماده ، وهم و خیال هست...»

برداشت بنده از این جمله شما این هست که شما عقل را چیزی شبیه به فطرت می دانید. چون فطرت به همه انسان ها داده شده، تصور بنده هم این هست که از دیدگاه شما عقل به همه داده شده. در صورتی که به همه عقل داده نشده چون در روایت آمده العقل حباء من الله
عقل به بعضی از انسان ها داده می شود ،همانند حکمت که به بعضی افراد با ویژگی‌های خاص داده می شود.

در مورد تجلی هم که فرمودید، با فطرت مثال می زنم. مثلاً حیا یک امر فطری است که در صفات و رفتار انسان تجلی می کند و بروز و ظهور دارد. یا پرستش که امر فطری است و تجلی آن می شود پرستش خدا.

وقتی شما می فرمایید وهم و خیال تجلی عقل در عالم ماده است به همین دلیل برایم قابل پذیرش نیست چون ذات وهم و خیال ربطی به عقل ندارد که بخواهد از امور عقلانی باشد یا از تجلیات آن.
بر می گردم به همان روایت اول، وهم و خیال انسان را وارد عرصه عبودیت نمی کند اما عقل می کند.

۰۵ شهریور ۹۶ ، ۱۹:۴۵

کُنَّا عِنْدَ اَلرِّضَا ع‏ فَتَذَاکَرْنَا اَلْعَقْلَ وَ اَلْأَدَبَ فَقَالَ یَا أَبَا هَاشِمٍ‏ اَلْعَقْلُ حِبَاءٌ مِنَ اَللَّهِ وَ اَلْأَدَبُ کُلْفَةٌ فَمَنْ تَکَلَّفَ اَلْأَدَبَ قَدَرَ عَلَیْهِ وَ مَنْ تَکَلَّفَ اَلْعَقْلَ لَمْ یَزْدَدْ بِذَلِکَ إِلاَّ جَهْلاً
ابو هاشم جعفرى گوید: خدمت امام رضا (ع) بودیم و در باره خرد و ادب سخن کردیم، فرمود: اى ابو هاشم، خرد موهبتى است از خدا و ادب به رنج کشیدن است، کسى که رنج تحصیل و پرورش کشد به ادب دست یابد و کسى که رنج تحصیل عقل کشد بیشتر به نادانى گراید.
اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ١صفحه : ۶۶

بنده را ببخشید که بحث را از علامت های انسان عاقل به سمت مفهوم شناسی عقل بردم.

۰۷ شهریور ۹۶ ، ۱۶:۴۵

تشکّر از من است. استفاده کردم.

تا حدودِ اندکی تفاوتِ زیرکی و سیاستِ مؤمن را با مواردِ دیگر می‌دانستم. پیش2فرض این است که وقتی سیاست را مضافِ مؤمن قرار می‌دهیم، بارِ مثبت و الهی‌اش را اراده کردیم.

از نظراتِ رهرو جان و پاسخ‌های شما هم بسی استفاده بردم.

منتظرِ آن نشانۀ ساده هستیم.

ن والقلم و ما یسطرون

ن والقلم و ما یسطرون

اگر تو نبینی ام ... من هم نمی بینم ام

اینجا دیگر به روز نخواهد شد

در مطالب قبلی عرض کردم که در این آدرس مینویسم:

https://touresina.blog.ir/

فضای مجازی

روضه امام حسین

داستان

عقل